Positieve evaluatie regeling innovatieve scheepsbouw

De SDS ondersteunt scheepswerven die met een scheepsbouwinnovatieproject bijdragen aan een duurzame ontwikkeling op het gebied van emissievermindering, alternatieve brandstoffen, geluid, veiligheid of een duurzame levenscyclus. De SDS is in 2017 in het leven geroepen om duurzaamheidstechnologieën in de scheepsbouw te realiseren en daarmee de internationale positie van sector te beschermen. Dit uitgangspunt vormde de belangrijkste overweging om de SDS al viermaal te verlengen (namelijk in 2017, 2018, 2019 en 2022). Het doel van de evaluatie was om te onderzoeken in hoeverre de SDS legitiem, doelmatig en doeltreffend is.

Conclusies evaluatie
In de periode 2017 tot en met 2023 zijn 80 SDS-aanvragen gedaan, waarvan 39 projecten subsidie toegewezen hebben gekregen of al volledig zijn gerealiseerd en afgeleverd bij de klant. Uit de evaluatie blijkt dat de SDS een belangrijke duw in de rug geeft aan de maritieme maakindustrie om duurzaamheidsinnovaties te ontwikkelen. De belangrijkste bevindingen uit het rapport zijn:

• de legitimiteit van de SDS is aangetoond. Het overheidsingrijpen op de markt is naast de verduurzaming van de maritieme sector (zogeheten transformatiefalen) ook gelegen in de kabinetsambitie van strategische autonomie en veiligheid;
• de doeltreffendheid van de SDS is voor wat betreft de hoofddoelstelling – het stimuleren van in Nederland gebouwde schepen met duurzame innovaties – aangetoond. De SDS geeft bedrijven een belangrijke prikkel om duurzaamheidsinnovaties te overwegen. Verder is van belang dat verschillende projecten zonder de SDS vermoedelijk niet waren uitgevoerd. In de periode 2017 tot 2023 zijn minstens 17 duurzaamheidsprojecten geslaagd met behulp van de SDS. Voor 10 van deze projecten geldt zelfs dat de ontwikkelde technologieën in de bouw meer dan één vervolgschip zijn toegepast. Het spillovereffect is in de scheepsbouw in beginsel al sterk aanwezig en door het gebruik van de SDS worden hierdoor meer schepen met duurzame innovaties gerealiseerd;
• een causaal verband tussen de SDS en de internationale concurrentiepositie van Nederlandse scheepswerven kan niet ontegenzeggelijk worden aangetoond. Niettemin is er anekdotisch bewijs voor de redenering dat de SDS ertoe heeft bijgedragen dat opdrachten door Nederlandse scheepswerven zijn binnengehaald, hetgeen impliceert dat de individuele concurrentiepositie is versterkt;
• de SDS is gekwalificeerd als grotendeels doelmatig. Met name de uitvoeringsdoelmatigheid is in 2020 aanzienlijk verbeterd door de verandering in de tenderprocedure. In plaats van het ‘wie het eerst komt, wie het eerst maalt principe’ is vanaf 2020 gekozen om alleen de door de beoordelingscommissie als meest innovatief en haalbaar aangemerkte projecten van subsidie te voorzien. De kans op onderbenutting blijft door verschillende omstandigheden een reële mogelijkheid. Verder zijn de administratieve lasten voor subsidieaanvragers, mede door veelvuldig gebruik van intermediairs, relatief hoog;
• de SDS is complementair aan het Nationaal Groeifondsvoorstel (NGF) Maritiem Masterplan en is een aanvulling op het al bestaande instrumentarium. Een belangrijk verschil tussen het Maritiem Masterplan en de SDS is dat innovaties ter verbetering van de energie-efficiëntie of het verlagen van de energiebehoefte – hetgeen valt binnen de scope van de SDS - zijn uitgesloten van het NGF-project.

Reactie Adriaansens
Minister Adriaansens laat in haar reactie op de evaluatie weten dat de SDS dus een belangrijke prikkel voor scheepsbouwers geeft om te innoveren. De evaluatie laat zien dat de SDS voldoende legitiem, doeltreffend en doelmatig is en bovendien aanvullend is aan het Maritiem Masterplan.

Vooral het feit dat de regeling scheepswerven stimuleert om duurzaamheidsinnovaties te ontwikkelen die vervolgens in vervolgscheepsbouwprojecten worden toegepast – waarover in de SDS-evaluatie uit 2019 nog geen eenduidige conclusies getrokken konden worden – maakt dat de SDS een effectieve regeling is. De vraag of de SDS in 2025 en volgende jaren voortgezet kan worden, laat ze echter wel over aan het volgende kabinet, mede op basis van de positieve evaluatie van de regeling.

Kijk voor meer informatie op: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2024/06/13/evaluatie-subsidieregeling-duurzame-innovatieve-scheepsbouw