CPB: woningbouwsubsidies zijn geen wondermiddel

Het CPB heeft gekeken hoe woningbouwsubsidies in de huidige situatie de bouw van huizen zou kunnen stimuleren of versnellen. Ook is onderzocht hoe de samenstelling van het woningaanbod erdoor beïnvloed zou kunnen worden. Het onderzoek is geen evaluatie van bestaande subsidies, maar biedt overwegingen bij het vormgeven van subsidiebeleid voor woningbouw. Het huidige kabinet trekt de komende jaren € 5 miljard uit voor een verdere intensivering van woningbouw.

Beperkt effect in huidige markt
Subsidies zijn volgens het CPB alleen effectief als de hogere opbrengsten voor ontwikkelaars uiteindelijk ook kunnen leiden tot meer bouw. Maar ontwikkelaars zijn in Nederland ook bij hogere prijzen vaak niet in staat snel meer woningen te produceren. Dit komt doordat de ruimte in Nederland beperkt is en de regelgeving complex. Hierdoor is ook de effectiviteit van subsidies op de bouwproductie naar verwachting gering.

De huidige beperkte reactie van woningbouw op prijsstijgingen vergroot het risico dat subsidies voornamelijk resulteren in hogere grondprijzen. In dat geval komen de subsidies vooral terecht bij grondbezitters, in plaats van woningzoekenden. Om dit risico te verminderen en de doelmatigheid van subsidies te verbeteren, is het volgens het CPB raadzaam subsidies te combineren met aanvullend grondbeleid. Bijvoorbeeld door de waardestijging te belasten met een heffing voor grondeigenaren.

Daarnaast is het belangrijk dat duidelijk is dat subsidies tijdelijk zijn, omdat tijdelijke subsidies minder effect hebben op de grondprijzen dan structurele subsidies. Dit komt doordat subsidies, waarvan verwacht wordt dat ze ook in de toekomst beschikbaar zijn, structureel de waarde van grond verhogen.

Kansrijkere subsidies
In de huidige opgaande woningmarkt kunnen subsidies vooral helpen in situaties waar de bouw niet rendabel is. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer gereguleerde huren de bouwkosten niet dekken, terwijl er wel voldoende vraag naar de woningen is. Ook kunnen subsidies helpen wanneer gemeenten onvoldoende middelen hebben om bij te dragen aan de benodigde publieke voorzieningen zoals wegen. In dergelijke situaties kan een subsidie, die het verschil tussen kosten en opbrengsten overbrugt, de bouw stimuleren.

Ook subsidies die gericht zijn op het veranderen van de samenstelling van de woningvoorraad, kunnen effectief zijn. Door bijvoorbeeld te sturen op kleinere woningen die minder ruimte in beslag nemen, kan dit ook tot een toename van het totale woningaanbod zorgen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij subsidies voor splitsingen en optoppen.

Als er een neergaande markt is, zijn woningbouwsubsidies ook effectiever. Subsidies kunnen er in dat geval voor zorgen dat bouwprojecten toch doorgang vinden. Dit is eenvoudiger te realiseren dan het opschalen van de bouwcapaciteit zoals beoogd wordt met subsidies in een opgaande markt, aldus het CPB.

Kijk voor meer informatie op: https://www.cpb.nl/de-effecten-van-subsidies-op-woningbouw#